Wiosna
KOSMICZAK  
  Strona Kosmiczaka
  Album
  Jarzebowo Na Fotografiach
  Miedzyzdroje
  Szczecinskia Piesza Pielgrzymka na Jasna Góre
  Luis Miguel
  Bollywood
  Najpiekniejsze wiersze-obrazki
  I Love You :)
  Zaduma nad Zyciem
  Fotografia
  Smiechu Warte i inne ciekawostki
  GIFY I OBRAZECZKI !!!!
  Kosmici i Kosmos
  => Nibiru
  => Merkury
  => Wenus
  => Ziemia
  => Mars
  => Jowisz
  => Saturn
  => Uran
  => Pluton
  => Neptun
  => Komety
  => Meteoroidy, meteory, meteoryty
  => Parametry fizyczne i budowa Słońca
  => Galaktyki
  => Kosmologia
  => Gwiazdozbiory całego roku
  => Kosmos na codzien
  Nauka i nie tylko...
  Pory Roku
  Dla Mamy
  Łohnawicze
  Szczegolna
  Swieta
  Tapety Religijne
  Pocztowki z dawnych lat
  Kontakt
  Licznik
  KSIEGA GOSCI
  FORUM - Zjawiska Paranormalne
  Misz-Masz
  Gry
  Moj Pamietnik
  Obrazki graficzne

GifsZone.com Tons of Gifs!
ipla.pl
Saturn

Saturn

fot. NASA

Saturn jest szóstą, według oddalenia od Słońca, planetą Układu Słonecznego.

Jego okres obiegu wokół Słońca wynosi 29,47 lat ziemskich, półoś wielka 1427 mln km, czas pełnego obrotu 10 h 14 min, promień równikowy 60330 km, masa 95,7 mas Ziemi.

Planeta jest gazowo - ciekłą kulą, prawdopodobnie z małym skalistym jądrem. Jest silnie spłaszczona na skutek bardzo małej gęstości i szybkiego ruchu obrotowego.

Emituje więcej promieniowania podczerwonego niż to wynika z otrzymanej od Słońca energii. Świadczy to o wewnętrznym grzaniu, spowodowanym wewnnętrznym kurczeniem się planety.

Atmosfera Saturna jest gruba,zawiera głównie wodór, hel i amoniak. Wieją w niej silne wiatry.

Saturn ma 18 księżyców (największy z nich to Titan) i układ 7 pierścieni, składających się z brył i drobnych okruchów.

Planeta była badana przez sondy kosmiczne Pioneer i Voyager.

Saturn
 
 

...powiększenie  >>>
Saturn z systemem pierścieni i dwoma księżycami: Reą i Dione (u dołu z prawej). Fot. JPL/NASA.

Saturn jest szóstą według oddalenia od Słońca i drugą pod względem wielkości planetą Układu Słonecznego. Starożytni Rzymianie nazwali ją imieniem boga, który miał nauczyć ludzi uprawy roli. Saturn okrąża Słońce w odległości 9,5 j.a. po prawie kołowej orbicie (o mimośrodzie 0,06), położonej niemal w płaszczyźnie ekliptyki. Okres jego obiegu wokół Słońca wynosi 29,5 roku, a średnia prędkość orbitalna - 9,6 km/s. Saturn - podobnie jak Jowisz - szybko obraca się wokół własnej osi; jest ona nachylona do płaszczyzny orbity planety po kątem 63o. Saturn nie wiruje jak bryła sztywna: okres obrotu obszarów równikowych wynosi 10,2 godziny, podczas gdy obszarów okołobiegunowych jest o kilkadziesiąt minut dłuższy. Szybka rotacja powoduje stosunkowo duże spłaszczenie globu Saturna: jego promień równikowy, wynoszący 60 tys. km, jest o 6,5 tys. km dłuższy od promienia biegunowego. Masa Saturna jest ponad trzykrotnie mniejsza od masy Jowisza, ale aż 95 razy przewyższa masę Ziemi. Średnia gęstość materii Saturna wynosi zaledwie 0,71 g/cm3 i jest najmniejsza wśród planet Układu Słonecznego.

...powiększenie  >>>
Cztery zdjęcia Saturna wykonane 17 listopada 1990 r. przez Kosmiczny Teleskop Hubble'a. Widać na nich burzę na średnich szerokościach atmosfery Saturna, okrążającą planetę. Fot. NASA.

Wnętrze Saturna przypomina swą budową Jowisza. Żelazno-krzemianowe jądro skupia prawdopodobnie około 20% masy. Otoczone jest grubą warstwą najpierw metalicznego, a następnie ciekłego wodoru molekularnego z domieszką helu. Warstwa ta w sposób ciągły przechodzi w gazową atmosferę. Zasadniczymi składnikami atmosfery planety są: wodór (89%) i hel (11%) oraz znikome ilości amoniaku, metanu i wody. Średnia temperatura warstwy powierzchniowej na Saturnie wynosi 95 kelwinów. Podobnie jak Jowisz, Saturn wypromieniowuje więcej energii niż otrzymuje ze Słońca, co oznacza, że musi mieć jakieś wewnętrzne źródło ciepła, którego mechanizm nie jest jeszcze znany. Wewnętrzne źródło energii i szybki ruch wirowy kształtują obraz warstw powierzchniowych, w których obserwuje się struktury pasmowe i liczne zawirowania, przypominające Wielką Czerwoną Plamę na Jowiszu, ale znacznie od niej mniejsze. Wiatry w atmosferze Saturna osiągają prędkość 1800 km/h.

Saturn ma znacznie słabsze pole magnetyczne niż Jowisz. Dość dobrze opisuje je pole dipola o osi równoległej do osi obrotu planety, przesuniętej o 5% jej promienia od środka. Nie wiadomo, dlaczego magnetyzm Saturna jest o rząd wielkości słabszy niż Jowisza. Magnetosfera Saturna sięga ku Słońcu do odległości 20 promieni planety od jej powierzchni.

...powiększenie  >>>

System pierścieni Saturna (w nienaturalnych barwach). Niebieski kolor odpowiada pierścieniowi C (u dołu z lewej) i przerwie Cassiniego. Fot. JPL/NASA.



...powiększenie  >>>

Porównanie struktury pierścieni Saturna i Urana. (Obie planety mają na rysunku identyczną wielkość; w rzeczywistości promień Saturna jest 2,3 razy większy od promienia Urana).


Najciekawszą osobliwością Saturna są jego pierścienie. Widoczne już przez niewielką lunetę, zostały po raz pierwszy dostrzeżone przez Galileusza w 1610 r. Włoski uczony jednak zinterpretował je jako dwa przylegające do planety księżyce. Ich naturę odgadł dopiero Christiaan Huygens (1629-1695) w 1655 r. Dzięki badaniom sond kosmicznych Voyager wiadomo, że pierścienie są skomplikowanym układem bardzo wielu współśrodkowych, płaskich "obręczy" materii, otaczających Saturna w płaszczyźnie jego równika w odległości od środka zawartej w granicach 1,11-8 promieni planety. Pierścienie składają się z krążących wokół Saturna brył, najprawdopodobniej lodowych, o rozmiarach od kilku centymetrów do około 100 m. Grubość pierścieni jest bardzo mała, sięgająca kilku kilometrów. Gęstość materii w pierścieniu ocenia się na 1 g/cm3, a masę całego systemu pierścieni na około 1021 kg, co stanowi mniej więcej 1/70 masy ziemskiego Księżyca.

W strukturze pierścieni Saturna wyodrębnia się - ze względu na ich odległość od planety, szerokość i jasność - siedem głównych części. Oznacza się je dużymi literami; liczby w nawiasach wskazują przedział odległości od środka Saturna w jednostkach jego promienia oraz szerokość w kilometrach: D (1,11-1,24; 7500), C (1,24-1,52; 17 500), B (1,52-1,95; 25 500), A (2,02-2,27; 14 600), F (2,326; kilkaset km), G (2,75-2,88; 8000) oraz rozmyty i rzadki pierścień E (3-8; około 300 000). Najjaśniejszy jest pierścień B. Od pierścienia A oddziela go ciemna szczelina, zwana przerwą Cassiniego, która ma około 4700 km szerokości i jest widoczna nawet przez niewielką lunetę. Pierścień A ma bardzo wyraźnie zarysowany brzeg zewnętrzny, w którego pobliżu znajduje się przerwa Enckego o szerokości około 325 km (porusza się w niej jeden z księżyców Saturna).

Ponieważ płaszczyzna równika Saturna, w której znajdują się pierścienie, jest nachylona pod kątem około 27o do płaszczyzny ruchu Ziemi (płaszczyzny ekliptyki), będącej w przybliżeniu również płaszczyzną ruchu Saturna, więc położenie pierścieni względem obserwatora ziemskiego zmienia się w okresie obiegu planety wokół Słońca. Można je widzieć albo z wierzchu, albo od spodu, albo zupełnie z boku i wtedy zamiast pierścieni dostrzega się jedynie ich cień na tarczy planety (sytuacja taka powtarza się mniej więcej co 7,5 roku).

...powiększenie  >>>

Brzeg tarczy Tytana z widocznymi warstwami atmosfery (kolor niebieski). Fot. JPL/NASA.



...powiększenie  >>>

Obraz Tytana w bliskiej podczerwieni, uzyskany za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble'a. Ciemne obszary mogą być oceanami węglowodorów, a jasne obszary (wielkości Australii) - lodem wodnym i amoniakalnym. Fot. STScI/NASA.


Wokół Saturna krąży co najmniej 18 księżyców (istnienie tylu zostało dotychczas definitywnie potwierdzone). Jako pierwszy został odkryty największy i najjaśniejszy satelita, Tytan, już w 1655 r. przez Huygensa. Tytan obiega Saturna w odległości ponad 20 promieni planety (1,22 mln km) po prawie kołowej orbicie położonej w płaszczyźnie równika planety; okres orbitalny wynosi blisko 16 dni. Rozmiarami przewyższa nawet Merkurego (promień tytana jest równy 2575 km, podczas gdy Merkurego - 2439 km) i jako jeden z niewielu naturalnych satelitów w Układzie Słonecznym ma gęstą i masywną atmosferę (1,6 razy gęstszą od ziemskiej). Składa się ona głównie z azotu (94%) z domieszką metanu (6%) i innych węglowodorów, które powodują, że jest zupełnie nieprzezroczysta. O powierzchni Tytana nic więc nie wiadomo; przypuszcza się, że pokrywa ją lód i płynny metan.

W XVII w. dostrzeżone zostały przez Jeana Dominique'a Cassiniego (1625-1712) jeszcze 4 księżyce Saturna: odkryty w 1671 r. otrzymał nazwę Japetos, w 1672 r. - Rea, a zaobserwowane w 1684 roku zostały nazwane Dione i Tethys. Dwa następne księżyce odkrył William Herschel (1738-1822) w 1789 r.; noszą one nazwy: Mimas i Enkelados. W 1848 r. William C. Bond (1789-1859) - i, niezależnie, William Lassell (1799-1880) - dostrzegł kolejnego satelitę, który otrzymał nazwę Hyperion. W 1898 r. William H. Pickering (1858-1938) zaobserwował szczególnie intrygującego, jak się okazało, naturalnego satelitę Saturna, nazwanego Fojbe (Phoebe). Następne odkrycie nastąpiło dopiero w 1966 r.: księżyc dostrzeżony przez Andouina C. Dollfusa (ur. 1924) został nazwany Janus. I wreszcie zdjęcia wykonane przez sondy kosmiczne Voyager w latach 1980-81 umożliwiły odkrycie pozostałych księżyców, którym nadano nazwy: Pan, Atlas, Prometeusz, Pandora, Epimeteusz, Telesto, Kalipso i Helena. Większość nazw księżyców Saturna to imiona tytanów z mitologii greckiej, czyli dzieci i wnuków boga nieba Uranosa i bogini Ziemi Gai.

Dzięki sondom Voyager sporo wiadomo o tych małych obiektach (których większość jest z Ziemi ledwie dostrzegalna nawet przez największe teleskopy). Najbliższy Saturna i prawdopodobnie najmniejszy jego księżyc, Pan, krąży w przerwie Enckego pierścienia A, w odległości od środka planety równej 133 583 km. Po zewnętrznym skraju tego pierścienia porusza się Atlas. Z kolei Prometeusz i Pandora związane są z pierścieniem F (i zapewne odpowiedzialne są za jego szczególnie skomplikowaną strukturę); mają nieregularne kształty, a ich rozmiary szacuje się, odpowiednio, na 150 x 100 x 70 km i 110 x 90 x 60 km. Epimeteusz i Janus obiegają Saturna po niemal identycznych orbitach w odległości od środka planety około 151,5 tys. km, ale stale są odległe od siebie o 180o; także mają nieregularne kształty: ich rozmiary ocenia się, odpowiednio, na 140 x 110 x 110 km i 200 x 190 x 150 km.

...powiększenie  >>>

Mimas. Widoczny jest krater uderzeniowy Herschel (średnica 132 km, głębokość 10 km) z górką centralną wysokości 6 km. Fot. JPL/NASA.



...powiększenie  >>>

Enkelados. Obok obszarów pokrytych bruzdami i kraterami występują tereny gładkie, które powstały prawdopodobnie w wyniku erupcji lodowej papki z wnętrza księżyca. Fot. JPL/NASA.


Kolejny księżyc Saturna, Mimas, o średnicy około 390 km, okrąża planetę w odległości 186 tys. km; na jego powierzchni, pokrytej wieloma kraterami uderzeniowymi, wyróżnia się krater o średnicy 132 km (nazwano go Herschelem, dla upamiętnienia odkrywcy tego księżyca). Enkelados, mający średnicę około 500 km, porusza się wokół Saturna w odległości 238 tys. km; powierzchnia tego księżyca wydaje się młodsza od powierzchni Mimasa, gdyż ma mniej kraterów uderzeniowych oraz większe i gładkie równiny, zapewne rozlewiska lawy, wydobywającej się z wnętrza. Po niemal identycznej orbicie co Enkelados krążą jeszcze dwa niewielkie księżyce, Telesto i Kalipso, o prawie takich samych rozmiarach (około 30 x 20 x 16 km). Dalej obiega Saturna znacznie większa Tethys, mająca średnicę około 1050 km; jej średnia odległość od planety wynosi 295 tys. km. Na powierzchni tego księżyca widać ogromny rów (szerokości do 100 km i głębokości do 5 km), ciągnący się od jednego bieguna do drugiego, a wśród licznych kraterów uderzeniowych wyraźnie dominuje twór o średnicy około 450 km i głębokości prawie 5 km. Główną cechą następnego naturalnego satelity Saturna, Dione - mającej rozmiary podobne do Tethys (średnica 1120 km) i obiegającej planetę w odległości 377 tys. km - jest niejednorodny rozkład kraterów uderzeniowych na powierzchni. Po orbicie Dione krąży jeszcze jeden mały satelita, Helena, o średnicy około 30 km.

...powiększenie  >>>
Dione. Powierzchnia pokryta kraterami uderzeniowymi: największy krater (u góry) ma średnicę blisko 100 km i górkę centralną. Fot. JPL/NASA.

Drugi co do wielkości po Tytanie księżyc Saturna, Rea, której średnica wynosi około 1530 km, porusza się w średniej odległości od planety równej 527 tys. km. Z bardzo dużej liczby różnych kraterów uderzeniowych na jego powierzchni wynika, że jest to prawdopodobnie jeden z najstarszych obiektów nie tylko w otoczeniu Saturna, ale w ogóle w Układzie Słonecznym. Następnym według oddalenia od planety naturalnym satelitą jest omówiony wcześniej Tytan, a jeszcze dalej krążą coraz bardziej niezwykłe obiekty. W średniej odległości od Saturna, wynoszącej 1,48 mln km, porusza się Hyperion, którego rozmiary ocenia się na 190 x 145 x 114 km. W przeciwieństwie do wszystkich dotychczas omówionych satelitów Saturna, które krążą po prawie kołowych orbitach, orbita Hyperiona jest elipsą o mimośrodzie 0,1. Ale najciekawsze w ruchu tego księżyca są zmiany orientacji jego nieregularnej bryły, które najprościej można określić jako chaotyczne koziołkowanie. Okazały się one klasycznym przykładem tego, co obecnie w nauce nazywa się chaosem deterministycznym.

Kolejny księżyc, Japetos, którego średnica wynosi ponad 1400 km, obiega Saturna w średniej odległości 35,6 mln km po orbicie położonej w płaszczyźnie nachylonej do płaszczyzny równika planety po kątem prawie 15o, czym wyróżnia się wśród wszystkich dotychczas omówionych naturalnych satelitów, krążących niemal dokładnie w płaszczyźnie równika. Inną osobliwością jest to, że półkula jego globu stale zwrócona w kierunku ruchu po orbicie, jest znacznie ciemniejsza od drugiej, czego przyczyna nie jest jeszcze znana. I wreszcie najbardziej oddalony od Saturna księżyc, Fojbe, o średnicy około 220 km, krąży w średniej odległości 130 mln km po orbicie o mimośrodzie 0,16, położonej w płaszczyźnie nachylonej do płaszczyzny równika planety pod kątem 175o, a więc - w przeciwieństwie do wszystkich pozostałych księżyców - porusza się ruchem wstecznym. Okres obiegu Fojbe wokół Saturna wynosi ponad 550 dni. Przypuszcza się, że może być schwytanym przez Saturna obiektem pochodzącym z pasa Kuipera.

Księżyce Saturna (Wg "Atlas Układu Słonecznego NASA", Prószyński i S-ka, Warszawa 1999)
Księżyc Odkrywca Średnia odległość od Saturna (tys. km) Okres orbitalny (km) Średnica (km) Masa (1020 kg) Gęstość (g/cm3)
Pan Voyager (1985) 133,6 0,58 20 0,00003 -
Atlas Voyager (1980) 137,7 0,60 40 - -
Prometeusz Voyager (1980) 139,4 0,61 140 - -
Pandora Voyager (1980) 141,7 0,63 110 - -
Janus A. C. Dolfus (1966) 151,4 0,69 220 - -
Epimeteusz J. Foutain, S. Larson (1980) 151,4 0,69 140 - -
Mimas W. Herschel (1789) 186 0,94 392 0,4 1,2
Enkelados W. Herschel (1789) 238 1,37 500 0,8 1,2
Tethys J. D. Cassini (1684) 295 1,89 1060 6,2 1,3
Telesto H. Reitsema i in. (1980) 295 1,89 34 - -
Kalipso Pascu i in. (1980) 295 1,89 34 - -
Dione J. D. Cassini (1684) 377 2,74 1120 11 1,4
Helena J. Lecacheux, P. Laques (1980) 377,4 2,74 36 - -
Rea J. D. Cassini (1672) 527 4,52 1530 22 1,3
Tytan Ch. Huygens (1655) 1222 15,95 5150 1346 1,9
Hyperion W. C. Bond, W. Lassell (1848) 1481 21,3 410 - -
Japetos J. D. Cassini (1671) 3561 79,3 1460 19 1,2
Fojbe E.C. Pickering (1898) 12 952 550 220 - -

Bo największe szczęście w życiu-kochać i być kochanym  
   
kontakt przez E-mail  
  E-mail ashkpour@op.pl, ashkpour13@o2.pl, ashkpour@googlemail.com, ashkpour@hotmail.com Komunikatory : MSN ashkpour@hotmail.com GADU 2216407 SKYPE ashkpour

Moje życie jest warte 75918 złociszy!

 
Wiersze  
  Š 2007 Magda Buraczewska  
 
  free counters  
chat-chacik  
 
 
Odwiedzilo mnie 1175610 odwiedzającyDzieki
Ta strona internetowa została utworzona bezpłatnie pod adresem Stronygratis.pl. Czy chcesz też mieć własną stronę internetową?
Darmowa rejestracja