|
|
|
KOSMICZAK |
|
|
|
|
|
|
|
Meteoroidy, meteory, meteoryty |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Meteoroidy, meteory, meteoryty
Ocenia się, że w ciągu doby do atmosfery ziemskiej wpada kilkaset milionów meteoroidów z prędkościami od 2 do 72 km/s (w zależności od tego, czy doganiają Ziemię, czy też biegną na jej spotkanie). Ogromna większość z nich, rozgrzana w wyniku tarcia, spala się już w górnych warstwach atmosfery, natomiast bardziej masywne wnikają głębiej. Powodują świecenie gazów atmosferycznych, począwszy od wysokości około 100 km. Meteoroid o masie 0,25 g, wpadając do atmosfery z prędkością 60 km/s, utworzy meteor dorównujący blaskiem najjaśniejszym gwiazdom. Meteory tak jasne, że zwracają na siebie uwagę przypadkowych osób, noszą nazwę bolidów.
>>>
Meteor sfotografowany 11 sierpnia 1997 r. podczas maksimum perseidów. Fot. S. Kohle, B. Koch/Instytut Astronomiczny Uniwersytetu w Bonn.
|
Gdy Ziemia przechodzi przez strumień meteoroidów, liczba pojawiających się meteorów wzrasta. Meteory pochodzące z jednego strumienia tworzą na niebie rój meteorów, a punkt sfery niebieskiej, z którego wydają się wylatywać, nazywa się radiantem roju. Nazwa roju meteorowego pochodzi zwykle od nazwy gwiazdozbioru, w którym znajduje się radiant tego roju. Do najbardziej znanych rojów meteorowych należą perseidy, obserwowane corocznie około 10 sierpnia (czyli dnia św. Wawrzyńca i dlatego sierpniowe gwiazdy spadające potocznie nazywa się łzami św. Wawrzyńca). Radiant perseidów leży w gwiazdozbiorze Perseusza. Perseidy wywołuje przejście Ziemi przez strumień meteoroidów związany z kometą Swift-Tuttle o okresie obiegu wokół Słońca równym około 30 lat (obserwowanej w latach 1992-1993, 1862 i 1737). Przejście Ziemi przez gęsty strumień meteoroidów może zaowocować bardzo obfitym rojem meteorów, który czasem określa się mianem deszczu meteorów. Takie zjawisko było ostatnio obserwowane 7 listopada 1966 roku w przypadku roju leonidów, kiedy to w ciągu godziny zarejestrowano około 50 tys. meteorów (wywołują je okruchy komety Tempel-Tuttle o okresie obiegu równym 33 lata, której ostatni powrót w pobliże Słońca wypadł w 1998 roku).
Roje meteorów
Nazwa roju |
Data maksimum |
Radiant w gwiazdozbiorze |
Liczba meteorów, widocznych w ciągu godziny podczas maksimum |
kwadrantydy *) |
3-4 stycznia |
Wolarz |
100 |
lirydy |
21-22 kwietnia |
Herkules/Lutnia |
10 |
eta-akwarydy |
5-6 maja |
Wodnik |
35 |
delta-akwarydy |
28-29 lipca |
Wodnik |
20 |
perseidy |
12-13 sierpnia |
Kasjopea/Perseusz |
75 |
orionidy |
22 października |
Bliźnięta/Orion |
25 |
taurydy |
4-5 listopada |
Byk |
10 |
leonidy |
17-18 listopada |
Lew |
10 |
geminidy |
13-14 grudnia |
Bliźnięta |
75 |
*) Nazwa pochodzi od nie istniejącego już gwiazdozbioru Kwadrantu Ściennego
Nieliczne spośród trafiających w Ziemię meteoroidów są w stanie przetrwać przelot przez atmosferę i spaść na powierzchnię planety jako meteoryty. Tylko niewielką część meteorytów udaje się znaleźć i zbadać. Największy z dotąd zidentyfikowanych ma rozmiary 3 x 2,8 x 1,2 m i masę około 60 t, a znajduje się w miejscu swego spadku: w Hoba w południowo-zachodniej Afryce. Ze względu na skład chemiczny meteoryty dzieli się na: kamienne (około 66% wszystkich znalezisk), żelazne (około 30%) i żelazno-kamienne (około 4%). Meteoryty kamienne zbudowane są głównie z minerałów krzemianowych (oliwinów i piroksenów) i mają gęstość około 3 g/cm3. Meteoryty żelazne zbudowane są ze stopu żelaza metalicznego, zawierającego dużo niklu i znacznie mniej kobaltu; mają gęstość około 8 g/cm3. Ogromna większość meteorytów kamiennych to tzw. chondryty, które oprócz minerałów krzemianowych zawierają minerały żelaza niklonośnego (kamacyty). Ale tym, co najbardziej wyróżnia chondryty, są tzw. chondry (inaczej chondrule), czyli kuliste ziarna krzemianowe o rozmiarach od ułamka do kilku milimetrów. Powstały one prawdopodobnie w wyniku stopienia pyłu pierwotnej mgławicy, z której wyłonił się Układ Słoneczny. Rzadko występujące meteoryty żelazo-kamienne zbudowane są mniej więcej w równych ilościach z minerałów krzemianowych oraz stopu niklowo-żelaznego. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Bo największe szczęście w życiu-kochać i być kochanym |
|
|
|
|
|
|
|
kontakt przez E-mail |
|
|
|
|
|
|
|
Wiersze |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
chat-chacik |
|
|
|
Odwiedzilo mnie 1175561 odwiedzającyDzieki |